افزایش وزن دانشجویان در سال اول ورود به دانشگاه، پدیده‌ای رایج است که اغلب با عنوان "۱۵ پوند سال اول" شناخته می‌شود. با این حال، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که این رقم اغراق‌آمیز بوده و علت اصلی این تغییرات وزنی نه استرس، بلکه ریشه‌های عمیق‌تری در رفتارهای تغذیه‌ای گروهی و محیط‌های خاص غذاخوری دارد. پژوهشی تازه ابعاد ناگفته‌ای از این چالش تغذیه‌ای را آشکار ساخته و راهکارهای مبتنی بر فناوری را برای مقابله با آن ارائه می‌دهد.
[
](
)
پدیده «تسهیل اجتماعی»: چرا در جمع بیشتر می‌خوریم؟
مطالعه‌ای که در دانشگاه جرج میسون ایالت ویرجینیا انجام شده، به روشنی نشان می‌دهد که افزایش وزن دانشجویان به شدت تحت تأثیر محیط و همراهان وعده‌های غذایی است. بر اساس این تحقیق، دانشجویان زمانی که در سالن غذاخوری یا در جمع دوستان غذا می‌خورند، به طور میانگین ۱۵۶ کالری بیشتر از زمان صرف غذا به تنهایی دریافت می‌کنند. این پدیده که دانشمندان آن را «تسهیل اجتماعی» (Social Facilitation) در خوردن می‌نامند، نشان‌دهنده تمایل ذاتی انسان به مصرف غذای بیشتر در حضور دیگران است.
دکتر ی. آلیشیا هونگ، سرپرست این پژوهش، توضیح می‌دهد که طولانی‌تر شدن مدت زمان صرف غذا در جمع و همچنین تقلید از الگوهای غذایی دیگران می‌تواند به افزایش ناخودآگاه کالری دریافتی منجر شود. این امر به ویژه در وعده‌های غذایی با خانواده یا دوستان نزدیک مشاهده می‌شود، جایی که افراد کمتر به محدودیت‌های غذایی خود توجه می‌کنند و بیشتر به لذت جمعی از غذا می‌پردازند. نکته جالب توجه این است که بسیاری از افراد تصور می‌کنند در جمع کمتر می‌خورند، در حالی که داده‌های واقعی خلاف آن را نشان می‌دهد.
افزایش وزن دانشجویان: نقش سالن‌های غذاخوری و خطای خودگزارشی
سالن‌های غذاخوری دانشگاه‌ها و رستوران‌های رسمی به عنوان یکی از عوامل اصلی افزایش وزن دانشجویان شناخته می‌شوند. این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان کالری اضافی دقیقاً در چنین محیط‌هایی ثبت شده است. دلایل این امر متعدد است:
وعده‌های غذایی طولانی‌تر: دانشجویان زمان بیشتری را در این محیط‌ها صرف غذا می‌کنند.
پرس‌های بزرگ‌تر: اغلب بوفه‌های باز و سرویس‌های سلف‌سرویس، به مصرف پرس‌های بزرگ‌تر و تکرار وعده کمک می‌کنند.
دسترسی آسان به خوراکی‌های پرکالری: دسرها، نوشیدنی‌های شیرین و غذاهای چرب به راحتی در دسترس هستند.
در مقابل، محیط‌های غیررسمی مانند فست‌فودها یا کافه‌ها تأثیر کمتری بر افزایش کالری دریافتی داشتند، زیرا معمولاً مدت زمان صرف غذا در آن‌ها کوتاه‌تر است. این یافته تأکید می‌کند که نه نوع غذا، بلکه «محیط و مدت زمان» صرف غذا نقش کلیدی در میزان کالری مازاد دارد. همچنین، این مطالعه پدیده «سوگیری خودگزارشی» را آشکار ساخت؛ به طوری که زنان در محیط‌های رسمی بیشترین افزایش کالری را داشتند، اما اغلب به اشتباه گزارش می‌دادند که کمتر از معمول غذا خورده‌اند.
افسانه «۱۵ پوند سال اول»؛ واقعیت افزایش وزن دانشجویان چقدر است؟
اصطلاح "Freshman 15" که به معنای ۱۵ پوند (حدود ۶.۸ کیلوگرم) افزایش وزن دانشجویان در سال اول دانشگاه است، به شدت در فرهنگ عامه جا افتاده است. با این حال، یافته‌های علمی این باور را به چالش می‌کشند. یک متاآنالیز در سال ۲۰۱۵ نشان داد که میانگین افزایش وزن دانشجویان در واقعیت بسیار کمتر بوده و تنها حدود ۱.۳ کیلوگرم (۳ پوند) طی پنج ماه تحصیل است. حتی در میان دانشجویانی که وزن اضافه کردند، میانگین افزایش حدود ۳.۴ کیلوگرم (۷.۵ پوند) بود که هنوز هم فاصله زیادی با عدد ۱۵ پوند دارد. اغراق در این عدد می‌تواند فشار روانی بی‌موردی را بر دانشجویان وارد کند و به جای کمک به اصلاح رفتارهای تغذیه‌ای، منجر به اضطراب و نگرانی شود. این افزایش وزن معمولاً نتیجه تغییرات تدریجی و روزانه در عادات غذایی، به ویژه در ارتباط با وعده‌های گروهی و غذاخوری‌های دانشگاه است.
فناوری و نظارت بر رفتار غذایی دانشجویان: ابزاری برای آگاهی
مطالعه دانشگاه جرج میسون نشان داد که دانشجویان اغلب میزان واقعی مصرف خود را کمتر از حد تخمین می‌زنند. اما ابزارهای دیجیتال و اپلیکیشن‌های رژیمی می‌توانند این فاصله را کاهش دهند. اپلیکیشن‌هایی که قابلیت ثبت لحظه‌ای وعده‌های غذایی را دارند، می‌توانند الگوهای پنهان تغذیه‌ای را آشکار سازند؛ مثلاً نشان دهند که فرد هنگام صرف غذا با دوستان یا در زمان استرس، کالری بیشتری دریافت می‌کند.
این نوع «بازخورد رفتاری» (Behavioral Feedback)، که در آن افراد با مشاهده داده‌های واقعی رفتار خود را تنظیم می‌کنند، در پژوهش‌های مرتبط با فعالیت بدنی و الگوهای خواب نتایج مؤثری داشته است. به‌کارگیری مشابه آن در حوزه تغذیه می‌تواند به دانشجویان کمک کند تا آگاهانه از عادات ناسالم پیشگیری کنند. در آینده، ترکیب این اپلیکیشن‌ها با سنسورهای پوشیدنی که حرکت، ضربان قلب یا حتی الگوی جویدن را ثبت می‌کنند، می‌تواند تصویر دقیق‌تری از لحظه‌های پرخوری ارائه داده و آگاهی لحظه‌ای را به ابزاری قدرتمند برای پیشگیری از افزایش وزن دانشجویان تبدیل کند.
چگونه دانشجویان می‌توانند افزایش وزن را کنترل کنند؟
دکتر هونگ تأکید می‌کند که «عوامل اجتماعی و محیطی، تعیین‌کننده‌های کلیدی رفتار غذایی هستند و مطالعه ما نشان می‌دهد که محیط و همراهان وعده‌های غذایی نقش مهمی در میزان کالری دریافتی دارند.» او ابزارهای دیجیتال آگاه از موقعیت را برای درک و بهبود عادات غذایی دانشجویان ضروری می‌داند. برای کنترل افزایش وزن دانشجویان، راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:
آگاهی از محیط و همراهان: پیش از ورود به سالن غذاخوری، میزان وعده خود را مشخص کرده و به تأثیر اندازه گروه و زمان صرف وعده غذایی توجه داشته باشید.
تعیین حد و مرز برای وعده‌های غذایی گروهی: از صرف غذا با دوستان لذت ببرید، اما برای پایان وعده زمان مشخصی تعیین کنید تا از پرخوری ناخواسته جلوگیری شود.
این پژوهش که نتایج آن در مجله mHealth منتشر شده است، چشم‌انداز جدیدی را برای درک و مدیریت بهتر افزایش وزن دانشجویان ارائه می‌دهد.
مطالب مرتبط
- چهار راهکار علمی که شما را در زمستان از افسردگی فصلی نجات می‌دهد
- میکروب‌های روده چگونه بر کنجکاوی و رفتار کودکان اثر می‌گذارند
- کشف پشتوانه ژنتیکی فیبرومیالژیا؛ تغییر نگاه به درد مزمن
- خمیازه چگونه به نجات مغز کمک می‌کند؟
متین رضایی نویسنده و تولیدکننده محتوای تخصصی در حوزه سرگرمی است که با نگاهی دقیق و تحلیلی به دنیای فیلم، سریال، بازی‌های رایانه‌ای، موسیقی و فرهنگ عامه، تلاش می‌کند تجربه‌ای جذاب و قابل اعتماد برای مخاطبان فارسی‌زبان فراهم آورد. او با بهره‌گیری از دانش رسانه‌ای، مهارت در نگارش خلاقانه و آشنایی با اصول بهینه‌سازی محتوا (SEO)، مطالبی تولید می‌کند که هم از نظر اطلاعاتی غنی و هم از نظر ساختاری حرفه‌ای هستند.