ریزش مو دغدغه‌ای شایع است که کیفیت زندگی و اعتمادبه‌نفس بسیاری را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد کمبود زینک می‌تواند یکی از عوامل قابل‌تأمل در بروز و تشدید ریزش مو باشد، اما زینک تنها یک ابزار در میان مجموعه‌ای از مداخلات است و نه درمان شگفت‌آور و تنها.
نقش زینک در سلامت مو
زینک عنصری کلیدی برای تقسیم سلولی، سنتز پروتئین و ترمیم بافت است؛ عملکردهایی که مستقیم یا غیرمستقیم در سلامت فولیکول‌های مو مؤثرند. این عنصر به تولید کراتین کمک می‌کند، التهاب پوست سر را کاهش می‌دهد و در تنظیم هورمون‌هایی که روی ریزش مؤثرند نقش دارد. وقتی سطح زینک پایین بیاید، چرخه طبیعی رشد مو مختل شده و فولیکول‌ها زودتر وارد فاز استراحت می‌شوند که نتیجه‌اش نازک‌شدن و ریزش منتشر است.
شواهد بالینی
مطالعات متعدد ارتباط بین کمبود زینک و انواع آلوپسی از جمله آلوپسی آندروژنتیک و آره‌آتا را نشان داده‌اند. کارآزمایی‌های بالینی گزارش کرده‌اند که در افراد دارای کمبود، مصرف زینک می‌تواند ضخامت مو و نرخ رشد را بهبود بخشد، به‌ویژه زمانی که در یک پروتکل ترکیبی با ویتامین‌ها یا درمان‌های موضعی استفاده شود. با این حال، اثر مستقل زینک در افرادی که سطح این عنصر طبیعی است، قابل‌اطمینان نیست و نیاز به شواهد بیشتر دارد.
چگونه تشخیص و اقدام کنیم
اندازه‌گیری سطح زینک سرم راه درست برای تشخیص کمبود است. مصرف خودسرانه مکمل بدون بررسی می‌تواند منجر به مصرف بیش‌ازحد و اختلالات متابولیکی مانند کاهش جذب مس شود. بهتر است روند درمان با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه آغاز شود.
منابع غذایی و دوزهای مرجع
تغذیه نخستین و امن‌ترین راه برای تأمین زینک است. منابع غنی شامل:
- صدف و غذاهای دریایی؛ گوشت قرمز و مرغ؛ تخمه‌ها و مغزها؛ حبوبات و غلات کامل.
- دوز روزانه مرجع حدود ۱۱ میلی‌گرم برای مردان و ۸ میلی‌گرم برای زنان است و در موارد کمبود شدید مصرف تحت نظر پزشک تا ۲۵ میلی‌گرم تجویز می‌شود.
تأکید بر تنوع غذایی و ترکیب منابع حیوانی و گیاهی است تا جذب بهینه محقق شود.
مکمل‌ها، انواع و نکات مصرف
مکمل‌های زینک متنوع‌اند؛ زینک پیکولینات معمولا جذب بالاتری دارد، زینک گلوکونات و سولفات نیز متداول‌اند. رعایت این نکات ضروری است: زینک را با معده خالی مصرف نکنید، از تداخل با برخی آنتی‌بیوتیک‌ها آگاه باشید و از مصرف طولانی‌مدت دوزهای بالا بدون پایش خودداری کنید. در صورتی که درمان با مکمل شروع شود، معمولاً بازبینی سطح سرمی و پیگیری علائم در فواصل معین لازم است.
زینک در برابر ریزش موی ارثی
در آلوپسی آندروژنتیک (ریزش موی ارثی) زینک درمان قطعی نیست اما می‌تواند نقش کمکی داشته باشد. ترکیب زینک با مداخلات شناخته‌شده مانند ماینوکسیدیل، فیناستراید یا مکمل‌های چندگانه در برخی مطالعات اثر افزاینده نشان داده است. تصمیم درمانی باید مبتنی بر تشخیص دقیق علت ریزش و مشورت پزشک باشد.
جمع‌بندی عملی
زینک یک عامل تأثیرگذار در سلامت موست و در افرادی که کمبود دارند، می‌تواند به بهبود رشد و کیفیت مو کمک کند. اما استفاده صحیح مستلزم تشخیص، انتخاب نوع مناسب مکمل و نظارت پزشکی است. برای اکثر افراد، تمرکز اولیه بر تغذیه متوازن، بررسی علل زمینه‌ای ریزش مو و مشاوره تخصصی، راهکار معقول‌تری است تا تکیه صرف بر مکمل‌درمانی.
متین رضایی نویسنده و تولیدکننده محتوای تخصصی در حوزه سرگرمی است که با نگاهی دقیق و تحلیلی به دنیای فیلم، سریال، بازی‌های رایانه‌ای، موسیقی و فرهنگ عامه، تلاش می‌کند تجربه‌ای جذاب و قابل اعتماد برای مخاطبان فارسی‌زبان فراهم آورد. او با بهره‌گیری از دانش رسانه‌ای، مهارت در نگارش خلاقانه و آشنایی با اصول بهینه‌سازی محتوا (SEO)، مطالبی تولید می‌کند که هم از نظر اطلاعاتی غنی و هم از نظر ساختاری حرفه‌ای هستند.