راز بقای شگفت‌انگیز سنجاب‌های زمستانی سیزده خطی، موضوع پژوهشی جدیدی در دانشگاه ییل شده است. این موجودات کوچک، ماه‌ها در سرمای سخت آمریکای شمالی بدون آب و غذا به خواب زمستانی فرو می‌روند؛ پدیده‌ای که دانشمندان را به بررسی دقیق بیومکانیک بدن این حیوانات واداشته است.
این سنجاب‌ها تا هشت ماه از سال را در خوابی عمیق سپری می‌کنند. در این مدت، نه از آب و نه از غذا استفاده‌ای نمی‌کنند. پژوهشگران با بررسی دقیق بیوشیمی بدن این سنجاب‌ها در زمان خواب زمستانی، به یافته‌های شگفت‌انگیزی دست یافته‌اند.
یافته‌های این تحقیق که اخیراً منتشر شده، نشان می‌دهد این سنجاب‌ها چگونه تعادل شیمیایی بدن خود را در طول خواب زمستانی حفظ می‌کنند. آن‌ها با مکانیسمی پیچیده، غلظت یون‌های خون خود را در حد سنجاب‌های فعال نگه می‌دارند؛ این کار از طریق ذخیره‌سازی مؤثر آب و انتقال یون‌ها به بخش‌هایی از بدن که در جریان خون نیستند، انجام می‌شود.
راز هورمون‌های حیات بخش
نقش هورمون‌ها در این فرآیند حیاتی است. برخی از هورمون‌ها در بدن این سنجاب‌ها به عنوان ضد ادرار عمل کرده و از دفع آب جلوگیری می‌کنند. قسمت‌هایی از مغز مسئول تولید این هورمون‌ها حتی در طول خواب زمستانی نیز فعال باقی می‌مانند. این یافته، کلید رمزگشایی از راز بقای این سنجاب‌هاست.
خاموشی حس تشنگی؛ یک معمای حل نشده
اما چگونه این سنجاب‌ها حس تشنگی خود را در طول این مدت طولانی خاموش می‌کنند؟ محققان دریافته‌اند که حتی اگر به این سنجاب‌ها در دوره‌های بیداری کوتاه آب بدهند، آن‌ها از نوشیدن آن خودداری می‌کنند. در مقابل، آن‌ها به راحتی نمک را می‌پذیرند، که نشان از نقش حیاتی آن در فرآیند خواب زمستانی دارد.
دانشمندان با بررسی دقیق‌تر فعالیت‌های عصبی و بیان پروتئین در مغز این سنجاب‌ها، دریافتند که نورون‌ها، حتی در طول خواب زمستانی، به همان شیوه‌ای که در حالت بیداری عمل می‌کنند، پاسخ می‌دهند. به نظر می‌رسد یک مکانیسم مغزی خاص مانع از ارسال سیگنال‌های تشنگی می‌شود؛ اما جزئیات این مکانیسم هنوز ناشناخته است.
امیدی برای بشر
این یافته‌های شگفت‌انگیز فقط به دنیای حیوانات محدود نمی‌شود. دانشمندان بر این باورند که این پژوهش، می‌تواند تحولی در درک ما از بقای انسان در شرایط سخت ایجاد کند. این یافته‌ها می‌توانند در توسعه تکنیک‌های پزشکی پیشرفته برای بیماران تحت عمل‌های طولانی یا مراقبت‌های ویژه، و همچنین در پیشبرد کاوش‌های فضایی و سفرهای طولانی مدت به فضا، بسیار مفید باشند.
توانایی این سنجاب‌ها در تحمل کمبود منابع، الگویی برای تحقیقات در مورد بقای انسان در محیط‌های کم‌منبع و سفرهای فضایی طولانی مدت است. مطالعه کامل این تحقیق در مجله Science منتشر شده است.