چرا کاشان شهر خلاق معماری شد؟
شهر کاشان با رأی یونسکو به عنوان شهر خلاق معماری معرفی شد؛ عنوانی که تنها به دلیل داشتن میراث تاریخی به این شهر تعلق نگرفت، بلکه به خاطر «زنده بودن معماری در جریان زندگی امروز» به دست آمد. در حالی که بسیاری از شهرها بافت تاریخی خود را به لایه‌هایی متروک بدل کرده‌اند، کاشان توانسته است خانه‌های تاریخی‌اش را به بخشی فعال از زندگی معاصر تبدیل کند.
معماری تاریخی در خدمت زندگی امروز
خانه‌های تاریخی کاشان مانند طباطبایی‌ها، عباسیان و عامری‌ها دیگر صرفاً یادگار گذشته نیستند؛ آن‌ها امروز به اقامتگاه‌های بوم‌گردی، کافه‌ها، گالری‌ها و مراکز فرهنگی تبدیل شده‌اند. این پیوند میان معماری تاریخی و کارکردهای امروزی، الگویی از «تولید ارزش» را شکل داده است؛ ارزشی که هم اقتصادی است، هم فرهنگی و هم هویتی.
مدل اقتصادی-فرهنگی کاشان
در دهه اخیر، کاشان با مشارکت مردم محلی، سرمایه‌گذاران، دانشگاه‌ها و معماران، مدلی نوین برای احیای خانه‌های تاریخی ارائه کرده است. این مدل توانسته روند مرمت و بهره‌برداری را از پروژه‌های صرفاً دولتی خارج کرده و به یک جریان پویا و پایدار بدل کند. همین اکوسیستم خلاق، کاشان را به الگویی موفق در میان شهرهای ایرانی و منطقه‌ای تبدیل کرده است.
معماری به‌عنوان برند گردشگری
برند گردشگری کاشان در سال‌های اخیر بر پایه معماری شکل گرفته است. آمار بازدیدکنندگان خانه‌های تاریخی این شهر در مقاطعی از برخی موزه‌های مهم کشور پیشی گرفته و نشان داده که معماری کاشان یک «سرمایه بالفعل» است. این سرمایه نه در کتاب‌ها، بلکه در زندگی روزمره مردم جریان دارد.
معیارهای یونسکو برای انتخاب کاشان
یونسکو در انتخاب شهرهای خلاق به دنبال شهری است که معماری در آن تنها میراث نباشد، بلکه موتور محرک خلاقیت، آموزش، اقتصاد و هویت باشد. کاشان با تبدیل خانه‌های تاریخی به موتور توسعه، این معیار را محقق کرده است. از جمله معیارهای کلیدی انتخاب می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- تعهد به مشارکت در تحقق اهداف شبکه شهرهای خلاق در سطح محلی و بین‌المللی
- وجود راهبردهای توسعه‌ای که فرهنگ و خلاقیت را در دستورکار ۲۰۳۰ تقویت می‌کنند
- توانایی در ایجاد هم‌افزایی میان معماری و سایر حوزه‌های خلاقیت
- مشارکت مستقیم شهرداری، جامعه مدنی و بخش خصوصی در اجرای برنامه‌ها
جایگاه کاشان در شبکه جهانی شهرهای خلاق
با اضافه شدن کاشان، شبکه شهرهای خلاق یونسکو اکنون شامل ۴۰۸ شهر از بیش از ۱۰۰ کشور است. این شبکه هفت حوزه اصلی شامل صنایع دستی و هنرهای مردمی، طراحی، فیلم، آشپزی، ادبیات، هنرهای رسانه‌ای و موسیقی را پوشش می‌داد که برای نخستین بار «معماری» نیز به آن افزوده شد.
جمع‌بندی
کاشان با پیوند میان معماری تاریخی و زندگی معاصر توانست به الگویی جهانی در بهره‌برداری خلاقانه از میراث بدل شود. این انتخاب نه‌تنها دستاوردی برای دیپلماسی فرهنگی ایران است، بلکه نشان می‌دهد که معماری می‌تواند فراتر از یک میراث، به موتور توسعه پایدار و هویت شهری تبدیل شود.
متین رضایی نویسنده و تولیدکننده محتوای تخصصی در حوزه سرگرمی است که با نگاهی دقیق و تحلیلی به دنیای فیلم، سریال، بازی‌های رایانه‌ای، موسیقی و فرهنگ عامه، تلاش می‌کند تجربه‌ای جذاب و قابل اعتماد برای مخاطبان فارسی‌زبان فراهم آورد. او با بهره‌گیری از دانش رسانه‌ای، مهارت در نگارش خلاقانه و آشنایی با اصول بهینه‌سازی محتوا (SEO)، مطالبی تولید می‌کند که هم از نظر اطلاعاتی غنی و هم از نظر ساختاری حرفه‌ای هستند.