تصورِ همیشگی ما این بود که حمله قلبی صرفاً نتیجه‌ی انسداد عروق کرونر به دلیل چربی و کلسترول است. اما پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که باکتری‌ها و بیوفیلم‌های پنهان در دیواره‌ی شریان‌ها ممکن است نقش «عامل محرک عفونی» را ایفا کنند و خطر انفارکتوس را افزایش دهند. این دیدگاه جدید می‌تواند مسیرهایی نوین در تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی–عروقی پیش روی ما بگذارد.
شواهد علمی و بیوفیلم باکتریایی
مطالعه‌ای مشترک از دانشگاه‌های فنلاند و آکسفورد با بررسی بافت‌های بیماران مبتلا به آترواسکلروز، وجود بیوفیلم‌های ژلاتینی با منشأ دهانی را در پلاک‌های عروقی اثبات کرده است. این بیوفیلم‌ها:
- به باکتری‌ها امکان می‌دهند برای سال‌ها در حالت خفته بمانند و از دسترس سیستم ایمنی و آنتی‌بیوتیک‌ها پنهان شوند.
- در صورت فعال‌شدن توسط یک عفونت ویروسی یا استرس التهابی، تکثیر سریع ایجاد و التهاب موضعی را تشدید می‌کنند.
نتیجه‌ی این التهاب، افزایش احتمال پارگی پلاک و تشکیل لخته در شریان است که مسیر را برای حمله قلبی هموار می‌سازد.
مکانیسم فعال‌سازی عفونی
وقتی ویروس‌هایی مانند آنفلوآنزا یا حتی SARS-CoV-2 وارد بدن می‌شوند، با ایجاد التهاب سراسری، دیواره‌ی عروق را حساس می‌کنند. این التهاب می‌تواند:
- پوشش بیوفیلمی را متلاشی سازد و باکتری‌های نهفته را آزاد کند.
- پاسخ ایمنی را به گونه‌ای تحریک کند که به جای بیرون راندن عفونت، به سلول‌های اندوتلیال شریان آسیب برساند.
این دو گام، پیش‌زمینه‌ی پارگی پلاک را فراهم کرده و خطر انفارکتوس حاد را به طرز قابل توجهی افزایش می‌دهند.
افق‌های نوین در پیشگیری و درمان
یافته‌های تازه، پنجره‌های تازه‌ای برای مداخله باز می‌کند:
- توسعه روش‌های تصویربرداری مولکولی برای شناسایی بیوفیلم‌های نهفته در دیواره‌ی شریان
- طراحی واکسن‌های ضدپلاک با هدف حذف یا خنثی‌سازی باکتری‌های مرتبط با آترواسکلروز
علاوه بر این، آنتی‌بادی‌های مخصوص بیوفیلم می‌توانند به‌عنوان عامل کمکی در جلوگیری از التهاب موضعی پس از تحریک‌های عفونی مطرح شوند.
جمع‌بندی
حمله قلبی دیگر پدیده‌ای صرفاً متابولیک به حساب نمی‌آید؛ باکتری‌ها و التهاب عفونی می‌توانند جرقه‌ی این آتش خانمان‌سوز باشند. پیوند میان عفونت‌های مزمن و سلامت قلب، افقی تازه در پیشگیری از سکته‌های قلبی پیش‌رو می‌گذارد. با این چشم‌انداز، مراقبت از سلامت دهان، پیگیری واکسیناسیون مناسب و توسعه آزمایش‌های تشخیصی اختصاصی می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در حفاظت از رگ‌های ما ایفا کند.
متین رضایی نویسنده و تولیدکننده محتوای تخصصی در حوزه سرگرمی است که با نگاهی دقیق و تحلیلی به دنیای فیلم، سریال، بازی‌های رایانه‌ای، موسیقی و فرهنگ عامه، تلاش می‌کند تجربه‌ای جذاب و قابل اعتماد برای مخاطبان فارسی‌زبان فراهم آورد. او با بهره‌گیری از دانش رسانه‌ای، مهارت در نگارش خلاقانه و آشنایی با اصول بهینه‌سازی محتوا (SEO)، مطالبی تولید می‌کند که هم از نظر اطلاعاتی غنی و هم از نظر ساختاری حرفه‌ای هستند.