در سواحل اطراف کیپ‌کد، دو گونه فک بندری و فک خاکستری کنار هم زندگی می‌کنند و هر دو در برابر ویروس آنفلوانزا نوع A آسیب‌پذیرند. با این حال، درحالی‌که فک‌های بندری به‌سرعت بیمار شده و گاه می‌میرند، فک‌های خاکستری تقریباً هیچ نشانه‌ای از بیماری از خود نشان نمی‌دهند. این پدیده غیرمنتظره، محققان را به جستجوی راز پنهان سیستم ایمنی این پستاندار دریایی کشانده است.
پشت صحنه پژوهش
دانشمندان دانشگاه کانکتیکات به سرپرستی دکتر میلتون لوین، بیش از ۱۰۰ نمونه خون از توله‌فک‌های خاکستری جمع‌آوری کردند. آن‌ها با استفاده از کیتی که برای سگ‌ها طراحی شده بود—به‌خاطر نزدیکی تکاملی—۱۳ نوع سیتوکین اصلی را اندازه‌گیری نمودند. سیتوکین‌ها پروتئین‌های کلیدی هستند که التهاب را هدایت و پس از پایان تهدید، آن را خاموش می‌کنند.
نتایج کاملاً غیرمنتظره بود: سطوح سیتوکین در توله‌فک‌های آلوده تفاوت قابل‌توجهی با توله‌فک‌های سالم نداشت. به عبارت دیگر، امضای معمول «طوفان سیتوکینی» که در بسیاری از گونه‌ها پس از عفونت ایجاد می‌شود، در فک‌های خاکستری دیده نمی‌شد.
چه می‌تواند توضیح دهد؟
یک فرضیه این است که ویروس آنفلوانزا در این گونه قادر است بیان ژن‌های التهابی میزبان را سرکوب کند و از فعال‌شدن سیتوکین‌ها جلوگیری نماید. احتمال دیگر، وجود یک مکانیسم تکاملی خاص در فک خاکستری است که اساساً عفونت ویروسی را «نادیده» می‌گیرد و از آسیب سلولی ناشی از التهاب جلوگیری می‌کند.
این واکنش خاموش، در عمل دو مزیت دارد:
- پیشگیری از التهاب مزمن و آسیب‌های جانبی
- امکان حمل بدون علائم ویروس و انتقال بالقوه به دیگر گونه‌ها
پیامدهای یک‌درجه در یکپارچگی زیستی
درک این استراتژی ایمنی می‌تواند نه‌تنها سلامت جمعیت فک‌ها را پایش کند، بلکه به مدیریت «طوفان سیتوکینی» در انسان‌ها—که گاهی باعث وخامت بیماری‌های ویروسی نظیر آنفلوانزا و کووید-۱۹ می‌شود—نیز کمک نماید.
• کاربردهای بالقوه زیست‌پزشکی:
- ایده‌پردازی درمان‌هایی برای کنترل پاسخ التهابی بیش‌ازحد در انسان
- بهبود روش‌های مدیریت بیماری‌های نوپدید در اکوسیستم‌های دریایی
• مراحل بعدی تحقیق:
- بررسی واکنش سیتوکینی در فک بندری برای مقایسه مستقیم
- تحلیل ژنومی میزبان و ویروس به‌منظور شناسایی مولکول‌های دخیل در سرکوب ایمنی
پژوهش‌های آینده در این زمینه می‌تواند راه را برای حفاظت کارآمدتر از گونه‌های دریایی و ارتقای درک ما از پیوند سلامت انسان، حیوان و محیط‌زیست در عصر تغییرات اقلیمی هموار سازد.
متین رضایی نویسنده و تولیدکننده محتوای تخصصی در حوزه سرگرمی است که با نگاهی دقیق و تحلیلی به دنیای فیلم، سریال، بازی‌های رایانه‌ای، موسیقی و فرهنگ عامه، تلاش می‌کند تجربه‌ای جذاب و قابل اعتماد برای مخاطبان فارسی‌زبان فراهم آورد. او با بهره‌گیری از دانش رسانه‌ای، مهارت در نگارش خلاقانه و آشنایی با اصول بهینه‌سازی محتوا (SEO)، مطالبی تولید می‌کند که هم از نظر اطلاعاتی غنی و هم از نظر ساختاری حرفه‌ای هستند.