پایداری جوامع بشری، به شدت به کاهش میزان دورریز مواد غذایی وابسته است؛ زیرا تولید و توزیع غذا منابع گسترده‌ای را به مصرف می‌رساند.
واقعیت تأسف‌بار این است که تقریباً یک سوم خوراک تولید شده در جهان، مصرف نمی‌شود. این امر نه تنها اتلاف منبعی ارزشمند است، بلکه بار سنگینی را نیز بر محیط زیست تحمیل می‌کند.
بررسی الگوهای دورریز مواد غذایی در ژاپن
در ژاپن، این مشکل ابعاد وسیعی دارد. در سال 2021، 2.47 میلیون تن زباله غذایی خانگی تولید شد که بخش قابل توجهی از آن، هنوز قابل استفاده بود.
اما اطلاعات دقیقی درباره نوع غذاهای پرریسک، میزان گازهای گلخانه‌ای مرتبط با آنها و گروه‌های سنی بیشتر در معرض این مشکل، در دسترس نیست.
به همین منظور، تیمی از محققان به رهبری پروفسور یوسوکه شیگتومی از دانشگاه ریتسومیکان، به بررسی الگوهای دورریز مواد غذایی در خانوارهای ژاپنی پرداختند.
این پژوهشگران توضیح دادند: «ما با ترکیب داده‌های اقتصادی مربوط به خانوارها و مواد غذایی و ارزیابی چرخه عمر مواد غذایی، ساختار پیچیده دورریز مواد غذایی خانگی و گازهای گلخانه‌ای مرتبط با آن را از مبدأ تولید تا فروشگاه‌ها، به طور کمی بررسی کردیم.»
یافته‌های این تحقیق که در مجله *Nature Communications* منتشر شد، ارتباط تنگاتنگی را بین دورریز غذا، سن و انتشار گازهای گلخانه‌ای نشان می‌دهد.
موضوع اصلی پژوهش
این تیم تحقیقاتی با استفاده از اطلاعات قبلی در خصوص مصرف خوراکی‌ها، بیش از 2000 قلم خوراکی را مورد بررسی قرار داد تا بخش‌های قابل مصرف و غیرقابل مصرف و میزان دورریز آنها را در خانوارها مشخص کند.
این مجموعه داده‌ی گسترده، همراه با آمارهای اجتماعی-اقتصادی، به پژوهشگران امکان داد تا تأثیر سن و سایر عوامل جمعیتی بر میزان دورریز غذا را بررسی کنند.
ارتباط بین سن و دورریز غذا
یکی از یافته‌های مهم این پژوهش، ارتباط بین سن سرپرست خانوار و میزان دورریز مواد غذایی بود. خانوارهایی که سرپرست آنها افراد مسن‌تر بودند، تقریباً دو برابر خانوارهایی که سرپرست آنها در دهه 30 زندگی خود بودند، مواد غذایی دور می‌ریختند.
میوه‌ها و سبزیجات بیشترین سهم را در دورریزها داشتند و پس از آن غذاهای آماده و ماهی قرار داشتند که همه این‌ها منجر به انتشار قابل توجه گازهای گلخانه‌ای شدند. این نتایج، ارتباط مستقیم بین جمعیت سالمند و اثرات زیست‌محیطی دورریز مواد غذایی را نشان می‌دهد.
شیگتومی می‌گوید: «جمعیت سالمند، یکی از عوامل پنهان اما کلیدی است که در هنگام ارائه راهکارهای کاهش دورریز مواد غذایی باید مورد توجه قرار گیرد.»
عوامل کلیدی: سبزیجات و فرآورده‌های گوشتی
این تحقیق، برخی از خوراکی‌ها را به عنوان عوامل اصلی دورریز و انتشار گازهای گلخانه‌ای شناسایی کرد. سبزیجات در میان گروه‌های سنی مختلف، بیشترین سهم را در دورریزها داشتند که اغلب به دلیل ترجیحات و عادات آشپزی و دور ریختن بخش‌های قابل مصرف آنها است.
فرآورده‌های گوشتی، اگرچه کمتر دور ریخته می‌شوند، اما همچنان انتشار گازهای گلخانه‌ای زیادی دارند؛ بنابراین این دو دسته غذا، اهداف مهمی برای کاهش دورریزها به حساب می‌آیند.
شیگتومی توضیح می‌دهد: «ضروری است که توجه بیشتری به ترجیحات غذایی و سبک زندگی در میان نسل‌های مختلف، به ویژه در راستای تمایل به رژیم‌های گیاه‌خواری برای مقابله با تغییرات اقلیمی، داشته باشیم.»
راهکارهای سیاست‌گذاری و آگاهی عمومی
یافته‌ها بر لزوم سیاست‌های هدفمند که تفاوت‌های نسلی در ترجیحات غذایی و عادات دورریز را در نظر می‌گیرند، تأکید می‌کنند.
با توجه به نگرانی‌های فزاینده در مورد گازهای گلخانه‌ای مرتبط با غذا در بحث تغییرات اقلیمی، این یافته‌ها پایه و اساس تدوین سیاست‌ها و کمپین‌هایی است که به مصرف هوشمندانه و کاهش دورریزها تشویق می‌کنند.
درک اینکه کدام غذاها بیشترین سهم را در دورریز دارند، می‌تواند به طراحی مداخلاتی کمک کند که بر حوزه‌های پرخطر، مانند مصرف سبزیجات و غذاهای آماده در خانوارهای سالمند، تمرکز داشته باشند.
آموزش عمومی نیز نقشی بسیار مهم دارد. کمپین‌ها می‌توانند اثرات زیست‌محیطی دورریز را برجسته کرده و راهنمایی‌هایی در مورد نگهداری بهتر و عادات مصرف هوشمندانه ارائه دهند.
با افزایش آگاهی، سیاست‌گذاران می‌توانند به مردم در برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی، روش‌های نگهداری و میزان مواد غذایی خریداری شده به شکلی هوشمندانه‌تر کمک کنند تا میزان دورریز کاهش یابد.
گامی به سوی شیوه‌های پایدار غذایی
در حالی که ژاپن و سایر کشورها در تلاش برای کاهش دورریز هستند، این تحقیق مدلی برای بررسی دورریز غذا در چارچوب جمعیتی و زیست‌محیطی ارائه می‌دهد.
کار شیگتومی، فرصت‌هایی را برای مقابله با دورریز مواد غذایی از طریق مداخلات هدفمند که با عادات غذایی نسل‌های مختلف هماهنگ هستند، فراهم می‌کند و در نهایت به کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک خواهد کرد.
امید است که این یافته‌ها الهام‌بخش شیوه‌های پایدار غذایی باشد که به نفع افراد، خانوارها و محیط زیست باشد.
“`