در پهنه‌ی بیکران کیهان، ستارگان غول‌پیکری وجود دارند که با ابعاد، درخشندگی و جرم خیره‌کننده‌ی خود، تصورات ما را از عظمت جهان به چالش می‌کشند. در میان این غول‌ها، سه ستاره‌ی UY Scuti، Eta Carinae و R136a1 برجستگی ویژه‌ای دارند.
UY Scuti: بزرگترین ستاره‌ی شناخته‌شده
UY Scuti یک ابرغول سرخ است که با شعاعی حدود ۱۷۰۰ برابر خورشید، عنوان بزرگترین ستاره‌ی شناخته‌شده را به خود اختصاص داده است. اگر این ستاره در مرکز منظومه‌ی شمسی قرار می‌گرفت، نه تنها مدار سیارات داخلی (عطارد، زهره، زمین و مریخ) بلکه احتمالاً مدار مشتری را نیز در بر می‌گرفت. حجم تقریبی آن ۵ میلیارد برابر خورشید تخمین زده می‌شود. با این حال، به دلیل چگالی بسیار کم، جرم آن تنها حدود ۷ تا ۱۰ برابر خورشید است. این ابعاد عظیم، درک ما از چرخه‌ی زندگی ستارگان و محدودیت‌های اندازه‌ی آن‌ها را به چالش می‌کشد.
Eta Carinae: درخشان‌ترین ستاره
Eta Carinae یک سیستم ستاره‌ای دوتایی بسیار پرجرم است که در سحابی شاه‌تخته (Carina Nebula) و در فاصله‌ی حدود ۷۵۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد. این سیستم، یکی از درخشان‌ترین اجرام آسمانی شناخته شده است و درخشندگی آن میلیون‌ها برابر خورشید تخمین زده می‌شود. این درخشندگی فوق‌العاده ناشی از جرم بسیار زیاد و ناپایداری ذاتی آن است که منجر به فوران‌های عظیم و پرتاب ماده به فضا می‌شود. فوران بزرگ سال ۱۸۳۷ میلادی، این ستاره را به یکی از درخشان‌ترین ستارگان آسمان تبدیل کرد. مطالعه‌ی Eta Carinae به دانشمندان در درک فرآیندهای پیچیده‌ی تکامل ستارگان پرجرم و پدیده‌هایی مانند ابرنواخترها کمک می‌کند.
R136a1: سنگین‌ترین ستاره
R136a1 که در خوشه‌ی ستاره‌ای R136 در ابر ماژلانی بزرگ و در فاصله‌ی حدود ۱۶۵۰۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد، به عنوان سنگین‌ترین ستاره‌ی شناخته‌شده شناخته می‌شود. جرم این ستاره بین ۱۷۰ تا ۲۳۰ برابر جرم خورشید تخمین زده می‌شود. درخشندگی آن نیز حدود ۸٫۷ میلیون برابر خورشید است. وجود چنین ستاره‌ی پرجرمی، نظریه‌های مربوط به محدودیت‌های جرم ستارگان را به چالش می‌کشد. بادهای ستاره‌ای قدرتمند ناشی از R136a1 نقش مهمی در شکل‌دهی محیط اطراف خود ایفا می‌کنند.
چگونگی شکل‌گیری ستارگان غول‌پیکر
شکل‌گیری ستارگان غول‌پیکر در ابرهای مولکولی عظیم و متراکم رخ می‌دهد. این ابرها که از گاز و غبار تشکیل شده‌اند، تحت تأثیر نیروی گرانش خود فرو می‌ریزند. برای شکل‌گیری ستارگان غول‌پیکر، مقدار بسیار زیادی ماده لازم است. در هسته‌ی این ابرهای در حال فروپاشی، دما و فشار به حدی می‌رسد که همجوشی هسته‌ای آغاز می‌شود و ستاره متولد می‌شود. فرآیندهایی مانند ادغام ستارگان کوچکتر و جذب ماده از محیط اطراف نیز می‌توانند در شکل‌گیری ستارگان غول‌پیکر نقش داشته باشند. این ستارگان با عمر کوتاه خود، نقش مهمی در غنی‌سازی کیهان با عناصر سنگین ایفا می‌کنند و در پایان عمر خود، با انفجارهای ابرنواختری، هسته‌ی خود را به سیاه‌چاله یا ستاره‌ی نوترونی تبدیل می‌کنند.
اطلاعات روز را در مجله سرگرمی 9 رنگ پیدا کنید.