میکروبیوم روده پانداها و خرس‌ها نه‌تنها برای هضم غذا بلکه برای سلامت عمومی و مقاومت در برابر بیماری‌ها اهمیت حیاتی دارد. پژوهش‌های تازه نشان می‌دهد زندگی در اسارت می‌تواند ترکیب این جوامع میکروبی را به‌طور چشمگیری تغییر دهد و حتی تنوع آن‌ها را کاهش یا افزایش دهد.
کاهش تنوع باکتریایی در پانداهای غول‌پیکر اسیر
مطالعه‌ای به سرپرستی وی گوئو از کالج پزشکی چنگدو نشان داد پانداهای غول‌پیکر در باغ‌وحش‌ها نسبت به همتایان وحشی خود تنوع آلفای کمتری دارند. این کاهش تنوع به معنای محدود شدن توانایی روده در هضم فیبرهای گیاهی و مقابله با بیماری‌هاست. در مقابل، پانداهای سرخ و خرس‌های سیاه آسیایی در اسارت تنوع میکروبی بیشتری نسبت به نمونه‌های وحشی خود نشان دادند.
نقش محیط و رژیم غذایی در تغییر میکروبیوم
بر اساس آزمون آماری PERMANOVA، محیط زندگی عامل اصلی تغییرات میکروبیوم بود و حدود ۲۱.۶ درصد از تفاوت‌ها را توضیح می‌داد. در حالی که تبار گونه‌ای تنها ۱۲.۳ درصد و رژیم غذایی ۳.۹ درصد نقش داشتند.
- در حیوانات اسیر، باکتری‌های شاخه Firmicutes غالب بودند که بیشتر با رژیم‌های سرشار از کربوهیدرات مرتبط‌اند.
- در حیوانات وحشی، باکتری‌های شاخه Proteobacteria بیشتر دیده شد که توانایی تجزیه مواد گیاهی پیچیده را دارند.
چرا پانداها استثنا هستند؟
پانداهای غول‌پیکر رژیم غذایی ویژه‌ای بر پایه بامبو دارند، اما دستگاه گوارش آن‌ها مشابه گوشت‌خواران است. در طبیعت، تماس مداوم با گیاهان تازه و خاک، مجموعه‌ای غنی از میکروب‌های مرتبط با فیبر ایجاد می‌کند. در اسارت، جایگزینی این رژیم با کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده باعث کاهش تنوع میکروبی و افزایش باکتری‌های فرصت‌طلب می‌شود که می‌توانند در شرایط ضعف ایمنی بیماری‌زا شوند.
راهکارهای پیشنهادی برای حفظ سلامت میکروبیوم
پژوهشگران تأکید می‌کنند که برای حفظ میکروبیوم روده پانداها و خرس‌ها در اسارت باید تغییراتی در رژیم غذایی و مدیریت زیستگاه ایجاد شود:
- استفاده از گونه‌های متنوع بامبو و مواد گیاهی پیچیده‌تر
- کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و استفاده هدفمند از پروبیوتیک‌ها
- پایش سلامت میکروبیوم پیش از بازمعرفی حیوانات به طبیعت
الگویی مشابه در سایر پستانداران
مطالعات پیشین روی نخستی‌ها نیز نشان داده بود که زندگی در اسارت می‌تواند میکروبیوم طبیعی آن‌ها را به ترکیب‌های مشابه انسان نزدیک کند. این الگو اکنون در پانداها و خرس‌ها نیز مشاهده شده است و نشان می‌دهد تماس کمتر با محیط طبیعی و رژیم‌های استاندارد باغ‌وحش، تنوع میکروبی را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
متین رضایی نویسنده و تولیدکننده محتوای تخصصی در حوزه سرگرمی است که با نگاهی دقیق و تحلیلی به دنیای فیلم، سریال، بازی‌های رایانه‌ای، موسیقی و فرهنگ عامه، تلاش می‌کند تجربه‌ای جذاب و قابل اعتماد برای مخاطبان فارسی‌زبان فراهم آورد. او با بهره‌گیری از دانش رسانه‌ای، مهارت در نگارش خلاقانه و آشنایی با اصول بهینه‌سازی محتوا (SEO)، مطالبی تولید می‌کند که هم از نظر اطلاعاتی غنی و هم از نظر ساختاری حرفه‌ای هستند.