گسترش روزافزون هوش مصنوعی (AI) در عرصه خبرنگاری، چالش جدیدی را برای رسانهها پدید آورده است: استفاده بهینه از این فناوری نوین در کنار شفافسازی نقش آن برای مخاطبان.
مطالعات جدید دانشگاه کانزاس نشان میدهد که اغلب خوانندگان، حتی بدون اطلاع کامل از میزان دخالت هوش مصنوعی در تولید محتوا، نگاهی منفی به آن دارند. این امر میتواند به کاهش اعتماد به اعتبار اخبار منجر شود.
این تحقیقات که توسط آلیسا آپلمان و استیو بیان-ایمه از دانشکده روزنامهنگاری دانشگاه کانزاس هدایت شده، نحوه تفسیر مخاطبان از دخالت هوش مصنوعی در مقالات خبری و تاثیر آن بر درک اعتبار اخبار را بررسی میکند.
سرتیترها و برداشت مخاطبان از هوش مصنوعی
آپلمان و بیان-ایمه به همراه همکاران خود، آزمایشی را طراحی کردند تا تاثیر عناوین مختلف مرتبط با هوش مصنوعی را بر مخاطبان بسنجند. شرکتکنندگان به طور تصادفی یکی از پنج عنوان برای مقالهای در مورد ایمنی شیرینکننده مصنوعی آسپارتام دریافت کردند. عناوین از “نوشته شده توسط خبرنگار” تا “نوشته شده توسط هوش مصنوعی” متغیر بودند و برخی به همکاری یا کمک هوش مصنوعی اشاره میکردند.
نتایج نشان داد که خوانندگان به روشهای مختلفی به عناوین واکنش نشان میدهند. حتی در مواردی که عنوان صرفا “نوشته شده توسط خبرنگار” بود، بسیاری از خوانندگان به دلیل عدم ذکر نام نویسنده، حدس میزدند که هوش مصنوعی در تولید مقاله نقش داشته است.
مخاطبان از دانش قبلی خود برای برآورد میزان دخالت احتمالی هوش مصنوعی استفاده میکردند و اغلب این میزان را بیش از حد واقعی برآورد میکردند. آپلمان در این باره میگوید: “افراد برداشتهای مختلفی از هوش مصنوعی دارند و عدم شفافسازی در مورد نقش آن، منجر به پیشفرضهای ذهنی میشود.”
هوش مصنوعی و اعتبار: رابطهای پیچیده
صرف نظر از تفسیرهای مختلف، شرکتکنندگان به طور کلی مقالات خبری حاوی هوش مصنوعی را کمتر معتبر ارزیابی کردند. این اثر حتی زمانی که عنوان به صراحت به همکاری انسان و هوش مصنوعی اشاره میکرد، همچنان پابرجا بود. به نظر میرسد که میزان دخالت انسان در مقایسه با هوش مصنوعی، نقش مهمتری در ارزیابی اعتبار مقاله دارد. بیان-ایمه در این خصوص میگوید: “مهمترین نکته میزان مشارکت انسان بود نه اینکه چه کسی دخیل بوده است.”
یافتهها بر اهمیت شفافسازی دقیق و روشن در مورد نقش هوش مصنوعی در تولید اخبار تاکید دارند. تنها اعلام استفاده از هوش مصنوعی ممکن است برای کاهش نگرانیهای خوانندگان کافی نباشد؛ اگر خوانندگان احساس کنند که هوش مصنوعی نقش پررنگتری داشته است، اعتمادشان به خبر کاهش مییابد.
شفافیت و ابعاد اخلاقی
این مطالعات بر لزوم شفافیت بیشتر و ارتباط مؤثرتر در مورد استفاده از هوش مصنوعی در روزنامهنگاری تاکید میکنند. جنجالهای اخیر، مانند ادعای انتشار مقالات تولید شده توسط هوش مصنوعی به عنوان مقالات انسانی در مجلهای مانند اسپورتس ایلیستریتد، خطرات عدم شفافسازی را نشان میدهد. در عین حال، پذیرش هوش مصنوعی در زمینههایی که به طور سنتی جایگزینی برای نقشهای انسانی نبوده، بیشتر است (مانند توصیههای الگوریتمی در یوتیوب). اما در حوزههایی مانند روزنامهنگاری که تخصص انسانی اهمیت ویژهای دارد، حضور هوش مصنوعی میتواند به تردید در مورد کیفیت و اصالت کار بیانجامد.
بیان-ایمه میگوید: “بخش مهمی از تحقیقات ما درک این است که آیا خوانندگان از عملکرد خبرنگاران آگاهی دارند یا نه. ما میخواهیم درک بهتری از دیدگاه مخاطبان نسبت به کار خبرنگاران به دست آوریم.”
ضرورت آگاهیبخشی بهتر به مخاطبان
یافتهها نشان میدهد که درک مخاطبان از شیوههای روزنامهنگاری کامل نیست. افشاگریها، اصلاحات، آموزشهای اخلاقی یا حتی عناوین، اغلب به شیوهای متفاوت از آنچه روزنامهنگاران انتظار دارند، توسط خوانندگان تفسیر میشوند. برای رفع این مشکل، پژوهشگران بر لزوم ارتباط بهتر خبرنگاران و مدرسان با مخاطبان در مورد نحوه استفاده از هوش مصنوعی در تولید اخبار تاکید میکنند. بیان-ایمه میگوید: “باید شفاف باشیم. خبرنگاران گاهی پیشفرضهایی دارند که مخاطبان از عملکرد ما آگاهی دارند، در حالی که اینطور نیست.”
پیامدها برای روزنامهنگاری و تحقیقات آتی
هر دو پژوهش خواهان تحقیقات بیشتر در مورد نحوه درک خوانندگان از نقش هوش مصنوعی در روزنامهنگاری و تاثیر این درک بر اعتماد به رسانهها هستند. با شناخت این عوامل، روزنامهنگاران میتوانند شیوههای خود را برای حفظ اعتبار و در عین حال بهرهمندی از پتانسیل هوش مصنوعی بهبود بخشند. هوش مصنوعی در حال شکل دادن به آینده روزنامهنگاری است، و این حوزه باید تعادلی بین نوآوری فناوری و حفظ اعتماد عمومی ایجاد کند. شفافیت، ارتباط روشن و رویکردهای اخلاقی برای اطمینان از اینکه هوش مصنوعی ابزاری برای تقویت اعتبار اخبار باشد و نه تضعیف آن، ضروری است.
یافتهها در نشریات Communication Reports و Computers in Human Behavior: Artificial Humans منتشر شدهاند.
“`